بایگانی برچسب ها: ریال ایران

اسکناس های ریال ایران، از گذشته تا به امروز تغییرات بسیاری را با خود به‌همراه داشته‌اند. از دوران پهلوی که 1000 ریال باارزش‌ترین اسکناس ایران بود تا حال حاضر که می‌توان گفت تراول چک‌ها جزئی از اسکناس‌های مهم تلقی می‌شوند؛ ریال ایران فراز و نشیب زیادی را به خود دیده است. حال ما دوران گذشته را کنار می‌گذاریم و به بررسی اسکناس‌های ریال در ایران با ترتیب ارزشی که در روزمره ما دارند، می‌‌پردازیم.

بررسی و معرفی انواع اسکناس‌های رایج بازار به ترتیب ارزش

تمام ما اسکناس های ریال ایران را می‌شناسیم و شکی در آن نیست؛ اما آیا تا به حال با خودتان فکر کرده‌اید که کدام یک بی‌ارزش‌ترین و کدام یک با ارزش‌ترین هستند؟ بگذارید یک نکته طلایی در این زمینه را به شما معرفی کنیم.

در گذشته، بسیاری از مواد غذایی، خوراک، پوشاک و … قیمت‌هایی داشتند که از یک عدد بزرگ و کوچک تشکیل می‌شد. به‌عنوان مثال، یک بسته پنیر قیمت 1250 تومان داشت و یا یک لباس 10 هزار و 500 تومان قیمت می‌خورد؛ اما در حال حاضر این قیمت‌ها به گونه‌ای دیگر ارائه می‌شوند.

همانطور که می‌دانید، دیگر خبری از قیمت‌های خرد در بازار نیست. درواقع، اقتصاد امروز ایران بیشتر با قیمت‌هایی سروکار دارد که اعداد کامل هستند و نیازی به پرداخت پول خرد برای آن‌ها نیست.

با حذف پول خرد از چرخه اقتصادی ایران، دیگر جایی برای سکه‌های کم‌ارزش در این سیستم باقی نمانده است. در این بخش، به معرفی اسکناس‌های رایج در بازار ایران به‌ترتیب ارزش آن‌ها خواهیم پرداخت.

اسکناس 10000 ریالی (هزار تومانی): بی‌ارزش‌ترین

اسکناس ده هزار ریالی یا هزار تومانی، ابتدا در سال ۱۲۶۹ به سفارش بانک شاهنشاهی، توسط شرکتBradbury Wilkinson and Company در انگلستان تهیه و چاپ شد. امروزه، این اسکناس‌ها با رنگ‌های سبز، آبی و زیتونی طراحی شده‌اند و شامل تصویر آیت‌الله خمینی در جلد و تصویر کوه دماوند در پشت آن هستند.

تاریخچه‌ این اسکناس، به دوران پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار بازمی‌گردد. این اسکناس‌ها، با ارقام مختلفی از 1،2،3 تومان تا ۱۰۰۰ تومان در انگلستان تولید شدند. همه اسکناس‌ها به جز اسکناس هزارتومانی که به‌عنوان احتیاط در خزانه بانک نگهداری می‌شد، در عرصه بازار جریان داشتند.

اسکناس 20000 ریالی (دو هزار تومانی)

در رتبه دوم اسکناس های ریال ایران، اسکناس دو هزار تومانی قرار دارد. اسکناس بیست هزار ریالی یا دو هزار تومانی، یکی از اسکناس‌های رایج در جمهوری اسلامی ایران است که از سال ۱۳۸۲ گردش دارد. در طی این دوره، حدود دو میلیارد قطعه از این اسکناس، به‌صورت طرح قدیم و جدید، اما بیشتر به‌صورت قدیمی چاپ شده‌اند. بخشی از این مقدار، به‌دلیل فرسودگی و استفاده زیاد، پس از پنج تا شش سال از گردش خارج و جایگزین می‌شوند. تقریبا ۶۰۰ تا ۸۰۰ هزار قطعه از اسکناس‌های جدید جایگزین اسکناس‌های امحا‌شده خواهند شد.

اسکناس 50000 ریالی (پنج هزار تومانی)

اسکناس پنجاه هزار ریالی یا پنج هزار تومانی، یکی از اسکناس‌های رایج در جمهوری اسلامی ایران است که از تاریخ دوشنبه ۲۱ اسفند ۱۳۸۵ در بانک‌های ایران به گردش درآمد. این اسکناس دارای رنگ‌های نارنجی، سبز و بنفش است که ابعادی ۷۹ در ۱۶۹ میلی‌متری دارد.

روی این اسکناس، تصویر آیت‌الله خمینی با چاپ برجسته در سمت راست و طرح سه بعدی تصویر آیت‌الله خمینی در سمت چپ به همراه “واترمارک” قرار دارد. همچنین، نخ امنیتی پنجره‌ای هولوگرافی و نوشته بی‌رنگ ۵۰۰۰۰ به‌صورت روشن در متن آن به‌چشم می‌خورد.

در پشت این اسکناس نیز، تصاویر و علائمی مخصوص برای شناسایی نابینایان و دیگر علائم امنیتی چاپ شده‌اند که با مقداری تغییر زاویه تابش نور، به‌راحتی قابل رویت هستند.

اسکناس 100000 ریالی (ده هزار تومانی)

اسکناس صد هزار ریالی یا ده هزار تومانی، یکی از اسکناس‌های معمولی در ایران است که از روز چهارشنبه ۲ تیر ۱۳۸۹ در بانک‌های این کشور به گردش درآمد. این اسکناس ده هزار تومانی، دهمین برگ اسکناسی است که به مجموعه اسکناس های ریال ایران افزوده شد.

مشخصات آن، شامل رنگ سبز زیتونی و ابعاد ۷۹ در ۱۶۶ میلی‌متر می‌شود. این اسکناس، از کاغذ پنبه‌ای ساخته شده است و برای ایجاد امنیت بیشتر، دو رشته نخ امنیتی در آن قرار دارد. این اسکناس می‌تواند با وجود مقاومت دربرابر آب، شوینده‌ها، پارگی و تابش نور، بین ۷ تا ۸ سال به کاربری مفید در بازار باقی بماند؛ در صورتی که بادقت و به‌درستی از آن استفاده شود.

اسکناس تراول چک 500000 ریالی (پنجاه هزار تومانی)

ویژگی‌های امنیتی اسناد چک پنجاه هزار ریالی طرح بارگاه امام رضا (ع) مشهد (سری اول)، شامل ریزنوشته (میکروپرینت) است که تنها با دستگاه‌های چاپ امنیتی قابل‌مشاهده است. طرح مخفی در چاپ برجسته و نخ امنیتی پنجره‌ای از نوع هولوگرافیکی با ریزنوشته به کاغذ اضافه شد که با نور ماوراء‌بنفش قابل مشاهده است.

همچنین نخ امنیتی پنهان، دارای عبارت I.R.IRAN است و چاپ نامرئی از تصویر پرنده و عدد ۵۰ با مرکب‌های نامرئی زیر نور ماوراءبنفش دیده می‌شود. چاپ برجسته در سه رنگ صورت گرفت و طرح مکمل به‌صورت تصویری در رو و پشت اسناد چاپ شده است. واترمارک، شامل تصویر سه‌بعدی پرنده و عدد ۵۰ است که درمقابل به‌چشم می‌خورد. همچنین شماره سریال با استفاده از موارد زیر چاپ شده است:

• مرکب فلورسنت قرمز
• مرکب فلورسنت مشکی

این اسکناس، تحت تابش نور ماوراءبنفش به رنگ‌های طلایی که به زرد و سبز مایل است، تغییر رنگ پیدا می‌کند.

اسکناس تراول چک 1000000 ریالی (صد هزار تومانی)

در بین اسکناس های ریال ایران، اسکناس یک میلیون ریالی یا صد هزار تومانی رتبه یکی‌مانده‌به‌آخر را از آن خود می‌کند. ویژگی‌های امنیتی اسناد چک یک میلیون ریالی بارگاه حضرت معصومه (س)، شامل اقدامات متنوعی است که از تکنولوژی‌های پیشرفته و مختلف برای جلوگیری از تقلب و جعل استفاده می‌کند.

این ویژگی‌ها، شامل نخ امنیتی پنجره‌ای با رنگ متغیر، مرکب متغیر رنگی مغناطیسی، نوار درخشان، تصویر مکمل، چاپ برجسته، واترمارک و الکتروتایپ، الیاف فلورسنتی نامرئی، شماره سریال، چاپ با مرکب فلورسنت، ریزنوشته (میکروپرینت) و طراحی خطی سه‌بعدی (مدالین) می‌شود. این ویژگی‌ها، باعث افزایش امنیت و اعتماد به اسناد چک می‌شوند و تقلب را به حداقل مقدار ممکن می‌رسانند.

اسکناس تراول چک 2000000 ریالی (دویست هزار تومانی) با ارزش‌ترین

ویژگی‌های امنیتی اسکناس ۲٬۰۰۰٬۰۰۰ ریالی ایران (با محل چاپ در سد کارون ۳) از عناصری شامل موارد زیر تشکیل شده است:

• نخ امنیتی پنجره‌ای هولوگرافیک
• نخ امنیتی پنهان با فلورسنتی قرمز و مشکی
• چاپ برجسته
• واترمارک با تصویر پرتره حکیم ابوالقاسم فردوسی
• تصویر مکمل با عدد ۲٬۰۰۰٬۰۰۰
• مرکب حرارتی برای آرم بانک مرکزی
• الیاف فلورسنتی نامرئی
• چاپ با مرکب فلورسنت
• ریزنوشته (میکروپرینت)
• طراحی خطی سه‌بعدی (مدالین)

این ویژگی‌ها، از طریق تغییر رنگ، بافت و ریخت‌شناسی اسکناس به ایجاد امنیت و جلوگیری از تقلب و سوءاستفاده از آن برای افرادی که تمایل به جعل پول دارند، کمک می‌کنند.

جمع‌بندی

اسکناس ‌های ریال ایران، با ویژگی‌های امنیتی متنوعی از جمله نخ‌های امنیتی پنجره‌ای هولوگرافیک، واترمارک و الیاف فلورسنتی نامرئی همراه است. این اسکناس‌ها، دارای ویژگی‌های چاپ برجسته، تصویر مکمل با اعداد و ریزنوشته‌های میکروپرینت نیز هستند. امنیت این اسکناس‌ها، با استفاده از مرکب حرارتی و چاپ با مرکب فلورسنت افزایش می‌یابد. همچنین طراحی خطی سه‌بعدی به نام مدالین در این اسکناس‌ها به ارائه امنیت بیشتر کمک می‌کند. این اقدامات، باعث ایجاد یک سیستم اسکناسی پیشرفته و امن برای کشور می‌شود.

استفاده از ریال ایران در تجارت بین المللی، همراه با مزایا و معایبی متفاوت است. یکی از مزایای اصلی استفاده از ریال ایران، ایجاد پایداری و اعتماد بین تجارت‌هاست. زیرا معاملاتی که به ریال انجام می‌شود و از نوسانات ارزی مختلف در امان خواهد بود. همچنین، استفاده از ریال می‌تواند برای تقویت اقتصاد داخلی مؤثر باشد. اما از معایب استفاده از ریال، می‌توان به محدودیت‌های ارتباطی و تجاری با کشورهای دیگر به‌دلیل تحریم‌ها یا مشکلات سیاسی اشاره کرد. به‌طور‌کلی، استفاده از ریال در تجارت بین‌المللی مزایا و معایبی دارد که بسته به شرایط اقتصادی و سیاسی متغیر است.

بررسی ریال ایران در تجارت بین المللی

با توجه به نظرات کارشناسان و صاحب‌نظران اقتصادی، باید حساسیت‌ها نسبت به دلار در اقتصاد ایران کاهش یابد و از رویکرد حذف دلار از مبادلات تجاری و پیمان‌های پولی، بهره گرفته شود. در سال‌های گذشته، آمریکا با استفاده از اهرم دلار، محدودیت‌های متعددی را بر ایران و سایر کشورها اعمال کرده است و با تسلط ترامپ بر منصب ریاست ‌جمهوری آمریکا، اوضاعی غیرقابل پیش‌بینی برای فعالان اقتصادی جهان ایجاد شد.

حذف دلار از مبادلات تجاری، یکی از موضوعات مهمی است که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است و دولتمردان کشور نیز بارها بر اهمیت آن تاکید کرده‌اند. به‌عنوان مثال، کرباسیان، از وزیران امور اقتصادی و دارایی دولت قبلی، در خصوص تجارت ایران و روسیه اعلام کرده بود که بر اساس تصمیمات دولت و بانک مرکزی، تجارت و صادرات به روسیه با استفاده از پول ملی انجام می‌شود و هیچ نیازی به پول دلار برای این مبادلات وجود ندارد.

بیانیه بانک مرکزی در این زمینه

بانک مرکزی،  در حدود سه سال پیش اعلام کرد که توافق پیمان دوجانبه پولی، میان ایران و ترکیه به امضاء رسیده است. این توافق به معنای آن است که روابط اقتصادی این دو کشور می‌تواند براساس ریال و لیر انجام شود و دلار و یورو به عنوان ارز مرجع، از مبادلات کالایی حذف خواهند شد. همچنین، رییس‌جمهور سابق نیز تاکید کرده بود که در مراودات تجاری و اقتصادی با آذربایجان، استفاده از پول ملی ضروری است و تبادلات تجاری می‌تواند از طریق بانک‌های مرکزی با پول‌های ملی انجام شود، حتی به صورت سه‌جانبه با سایر همسایگان.

در این زمینه، محمود واعظی، رییس دفتر رییس‌جمهور سابق، توسعه روابط بانکی و استفاده از پول ملی در مبادلات تجاری را در گسترش مناسبات اقتصادی و تجاری دو کشور بسیار حائز اهمیت دانسته ‌بود و بر آن تاکید می‌کرد. در همایش تجاری وین – تهران نیز، حذف دلار در فعالیت اقتصادی بین دو کشور، به‌شدت مورد توجه قرار گرفت، به‌طوری‌که مسئول کنترل بانک اتریش اعلام کرد که آن‌ها در همکاری با ایران، به هیچ وجه به‌‌دنبال استفاده از دلار آمریکا نخواهند بود.

محوری‌ترین مولفه اقتصادی در رابطه با تاثیر ریال ایران در تجارت بین المللی

محوری‌ترین مولفه اقتصاد مقاومتی بر تاثیر ریال ایران در تجارت بین المللی، بر اساس آمار و اطلاعات اخیر، در کشورهایی مانند روسیه، برزیل، هند، چین و آفریقای جنوبی، که گروه بریکس را تشکیل می‌دهند، مشخص شده است. این کشورها به‌دنبال حذف دلار از مبادلات تجاری خود هستند و سیاست‌های مالی مرتبط را به اجرا درآورده‌اند تا بتوانند قدرت سلطه آمریکا بر فعالیت‌های تجاری کشورها را کاهش دهند.

بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، انعقاد پیمان‌های پولی دوجانبه، از جمله مهم‌ترین مولفه‌های اقتصاد مقاومتی در حوزه تبادلات بانکی خارجی است. این پیمان‌ها باعث ارتقای جایگاه ریال در تجارت بین‌المللی، کاهش آثار تحریم‌های بانکی، افزایش قدرت چانه‌زنی کشور و کاهش هزینه و ریسک انتقال ارز می‌شوند.

با امضای پیمان‌های پولی دوجانبه، امکان انجام بخش قابل توجهی از واردات، بدون نیاز به ارزهای واسط به وجود می‌آید. این پیمان‌ها تاثیر مستقیمی بر کاهش وابستگی به ارزهای خارجی و تقویت پایداری اقتصادی کشورها خواهند داشت. ‌به‌طورکلی، حذف دلار از مبادلات تجاری و امضای پیمان‌های پولی دوجانبه، گام‌ مهمی در جهت تقویت اقتصاد مقاومتی و کاهش وابستگی به ارزهای خارجی محسوب می‌شود که برای کشورهای عضو گروه بریکس و سایر کشورها، تاثیرات قابل توجهی خواهد داشت. ‌

اثرات ضد تحریمی در این زمینه

تاکید بر حذف دلار از مبادلات تجاری ایران و جایگزینی آن با پول ملی، به‌عنوان یک استراتژی مقاومتی، به تدریج به یکی از مباحث بحث‌برانگیز و مهم در صحنه اقتصادی کشور ما تبدیل شده است. در دیدار با رییس‌جمهور روسیه، مقام معظم رهبری نیز تاکید کرده‌اند که حضور ریال ایران در تجارت بین المللی می‌تواند آثار ضدتحریمی موثری را به همراه داشته باشد. هرچند، نظرات متفاوتی از کارشناسان و فعالان اقتصادی در این زمینه مطرح شده است.

بسیاری از فعالان اقتصادی معتقدند که حذف دلار از معاملات مالی تجاری، به سیستم مبادلات اقتصادی امکان می‌دهد که بدون وجود ارز غالبی عمل کند. این اقدام، در حال حاضر در چندین کشور دنیا، از جمله کشورهایی همچون چین، هند، کره جنوبی، ترکیه و امارات متحده عربی، به‌عنوان بخشی از قراردادها و پیمان‌های دوجانبه و چندجانبه، به کار گرفته می‌شود. این عمل، همچنین می‌تواند منجر به افزایش مراودات بانکی و تسهیل در تبادلات تجاری بین کشورها شود.

کارشناسان در این زمینه چه می‌گویند؟

بااین‌حال، برخی کارشناسان معتقدند که در حال حاضر امکان حذف کامل دلار از مبادلات وجود ندارد. دلار به‌عنوان یک پول بین‌المللی، همچنان در تمامی کشورها به کار می‌رود و حذف آن ممکن است با محدودیت‌های تجاری و مالی مواجه شود. آن‌ها بر این باورند که حذف دلار ممکن است به تنگناهای تجاری کشورها منجر شود و بر خود ارزیابی محدودیت‌های زمینه تجارت و تبادلات اقتصادی را به همراه داشته باشد.

به‌طورکلی، در شرایط کنونی، به نظر می‌رسد که حذف کامل دلار از مبادلات تجاری امکان‌پذیر نیست. اما تاکید بر استفاده از پول ملی و انجام مبادلات بر اساس آن، یک گام مهم به سوی تقویت مقاومت اقتصادی کشورهاست.

مزایا و معایب ریال ایران در تجارت بین المللی

ریال ایران در تجارت بین ‌المللی، دارای مزایا و معایبی است. یکی از مزایایش، داشتن منابع طبیعی غنی و تنوع‌بخش است که می‌تواند به توسعه تولید و صادرات در بخش‌هایی مانند نفت، گاز، و کشاورزی کمک کند. همچنین، موقعیت جغرافیایی استراتژیک ایران، به‌عنوان یک پل ارتباطی بین شرق و غرب، امکان دسترسی به بازارهای مختلف را فراهم می‌کند.

اما معایبی هم وجود دارد، از جمله تحریم‌های بین‌المللی که به تجارت و روابط مالی ایران با کشورهای دیگر آسیب می‌رساند. همچنین، نوسانات قیمت‌ها و تورم می‌تواند به ثابت‌نبودن قیمت‌ها و کاهش قابلیت رقابت در بازارهای جهانی منجر شود. افزون‌براین، محدودیت‌های بانکی و مالی نیز مانع از حرکت آزاد سرمایه و ارزیابی دقیق ارزش ارزی ملی و بین‌المللی می‌شود.

در کل، درحالی‌که ایران دارای پتانسیل‌های زیادی در تجارت بین‌المللی است، مواجهه با تهدیدهایی همچون تحریم‌ها، نوسانات قیمت‌ها و محدودیت‌های مالی، در این بین به چشم می‌خورد که بر رشد و توسعه اقتصادی آن تاثیرگذارند.

جمع‌بندی

ریال ایران در تجارت بین ‌المللی، با دارا بودن منابع طبیعی غنی، موقعیت جغرافیایی استراتژیک و قدرت تولید در برخی صنایع، مزایای بسیاری دارد. اما تحریم‌ها، نوسانات قیمت‌ها و محدودیت‌های مالی، به‌عنوان معایب اساسی، رونق تجارت بین‌المللی ایران را محدود می‌کنند. بر اساس شرایط فعلی، کشور ایران، نیاز به تجارت برنامه‌ریزی شده، استفاده از پتانسیل‌های خود و حل مسائل مالی و سیاسی دارد تا بهره‌وری و رشد تجارت بین‌المللی خود را افزایش و سرعت ببخشد.

ریال واحد پول رسمی ایران است و سابقه‌ای طولانی و پر از چالش‌های اقتصادی دارد. در حال حاضر به دلیل عوامل مختلف از جمله تحریم‌های بین المللی و بی ثباتی سیاسی، رتبه ریال ایران در بین ارزهای جهانی بسیار پایین است. در نظر داشته باشید که رتبه بندی ارز می‌تواند بر اساس عوامل متعددی مانند شرایط بازار و سیاست‌های دولت نوسان داشته باشد. بنابراین، اگرچه وضعیت فعلی ممکن است برای ریال ایران مساعد نباشد، اما امکان دارد در آینده رو به بهبود برود.

تاریخچه ریال

وجود ریال به دوران امپراتوری هخامنشی در بین سال‌های 550 تا 330 قبل از میلاد برمیگردد. در آن زمان امپراتوری یک سکه نقره به نام داریک داشت که پیش درآمد ریال بود. با گذشت زمان، ریال توانست جایگزین داریک شود و با عنوان واحد پول رایج جهان اسلام شناخته شد.

با رشد و سقوط امپراطوری‌ها، حاکمان جدید واحد پول خود را معرفی کردند. به‌عنوان مثال، در زمان امپراتوری صفویه (1501-1736) ریال با طلا و نقره ساخته می‌شد. این دوران رونق زیادی برای ایران بود و ریال به دلیل سکه‌های باکیفیت و اقتصاد قوی امپراطوری در تجارت بین‌المللی از ارزش بالایی برخوردار بود. ریال ایران در سال 1932 واحد پول رسمی ایران شناخته شد و از آن زمان تاکنون مورد استفاده قرار گرفته است.

تعیین رتبه ریال ایران

نرخ ارز از عواملی مهمی است که رتبه ریال را تعیین می‌کند. با توجه به عوامل مختلف اقتصادی و سیاسی، ریال نوسانات بالایی را تجربه کرده است که منجر به نوسانات قابل توجهی در نرخ آن در برابر ارزهای معتبر بین‌المللی مانند دلار آمریکا می‌شود. این امر سبب عدم اطمینان سرمایه‌گذاران خارجی شده است.

علاوه بر آن، نرخ تورم بالا بر رتبه ریال ایران تاثیر زیادی دارد. ایران با تورم بالا دست و پنجه نرم کرده است که عمدتاً به دلیل سوء مدیریت اقتصادی و تأثیر تحریم‌های بین‌المللی بوده است. تورم بالا ارزش پول را در طول زمان کاهش می‌دهد و آن را برای معاملات داخلی و بین‌المللی کمتر مطلوب می‌کند.

سیاست‌های اقتصادی ایران از جمله کنترل قیمت‌ها، یارانه‌ها و محدودیت‌های مبادلات ارزی اغلب ناکارآمد و ناسازگار تلقی شده است. این سیاست‌ها مانع از رشد اقتصادی، افزایش انحرافات بازار شده و به کاهش ارزش ریال کمک کرده است.

تحریم‌های بین‌المللی نیز تاثیر چندانی بر تعیین رتبه ریال ایران گذاشته است. این تحریم‌ها که عمدتا برنامه هسته‌ای ایران را هدف قرار می‌دهد، دسترسی این کشور را به بازارهای بین‌المللی از جمله سیستم مالی جهانی محدود کرده است. در نتیجه، ریال در تجارت بین‌المللی و مبادلات مالی با مشکلاتی روبه‌رو شده و باعث کاهش بیشتر ارزش پول شده است.

با وجود چالش‌های موجود، ریال جایگاه مهمی در اقتصاد ایران دارد. برای معاملات داخلی استفاده می‌شود، به عنوان یک واحد حساب عمل می‌کند و نقش حیاتی در حمایت از بخش‌های مختلف اقتصادی ایفا می‌کند. دولت ایران اقدامات زیادی را برای تثبیت ارز انجام داده است. از جمله اجرای کنترل ارز و ارتقای تولید داخلی.

ارزش ارزهای جهان

ارزش اکثر ارزها به‌صورت شناور تعیین می‌شوند. یعنی ارزش آنها بستگی به عوامل عرضه و تقاضا دارد. با این حال، ارزهای دیگری وجود دارند که پیوند هستند. به این منظور که ارزش آن‌ها در برابر ارز دیگری مانند دلار با نرخ توافقی ثابت می‌ماند.

فرض کنید دلار در برابر روپیه (واحد پول کشور هندوستان) تقویت شده و قیمت آن افزایش پیدا می‌کند. مسافران آمریکایی که قصد مهاجرت به هندوستان را دارند، روپیه‌های بیشتری برای دلارهای خود دریافت می‌کنند. اما در مقابل آن، مردمان هندوستان برای خرید همان تعداد دلار باید روپیه بیشتری بپردازند. نوسان نرخ ارز به سرمایه‌گذاران فرصت‌هایی می‌دهد تا از تجارت با ارزهای خارجی سود ببرند.

در طول سال‌ها، ریال دوره‌های متعددی از تورم، کاهش ارزش و بی‌ثباتی اقتصادی را پشت سر گذاشته است. عوامل سیاسی، تحریم‌ها و سوء مدیریت اقتصادی همگی در نوسانات و کاهش ارزش ریال نقش داشته‌اند. در حال حاضر، رتبه ریال ایران در بین ارزهای جهانی نسبتا پایین است؛ بنابراین، ارزش کمتری در مقایسه با ارزهای اصلی جهان مانند دلار آمریکا، یورو یا ین ژاپن دارد.

ریال ایران در مقابل تومان

اگرچه ریال ایران واحد پول رسمی ایران است، اما شهروندان از تومان ایرانی نیز استفاده می‌کنند. یک تومان برابر با 10 ریال است. در سال 2020 بحث جایگزینی ریال با تومان به عنوان واحد پول رسمی ایران به دلیل تورم مطرح شده بود که باعث کاهش ارزش ریال در برابر دلار شد.

یک تومان برابر است با 10000 ریال. در واقع، ایران صفرهای پول خود را قطع خواهد کرد. مجلس کشور در واقع تدابیری را برای جایگزینی ریال با تومان تصویب کرد. با این حال، تا پایان سال 2023 ریال همچنان واحد پول رسمی کشور است.

ریال اهمیتی فراتر از ارزش اقتصادی دارد. زیرا نماد هویت و حاکمیت ایرانی است. حفظ جایگاه ریال به عنوان پول ملی برای دولت ایران بسیار مهم است، زیرا نشان دهنده استقلال و خودمختاری آنها در عرصه جهانی است. دولت از طریق سیاست‌ها و مقررات، تلاش می‌کند تا یکپارچگی ریال را حفظ کند و آن را در برابر فشارهای خارجی مقاوم سازد.

چه عواملی می‌توانند بر نرخ ارزها تاثیرگذار باشد؟

برای تعیین سلامت اقتصادی یک کشور از نرخ ارز استفاده می‌کنند که ارزش پول به آن بستگی دارد. عوامل زیادی وجود دارد که رتبه ریال ایران را مشخص می‌کند. یکی عوامل مهم، نرخ تورم است. با کاهش تورم، قیمت کالا و خدمات افزایش پیدا می‌کند. هنگامی که نرخ تورم به طور پیوسته کاهش می یابد، ارزش پول نیز بیشتر می‌شود و بالعکس.

همچنین رکود هم سبب رشد اقتصادی و بازار ارز می‌شود. در دوران رکود، نرخ بهره کاهش پیدا می‌کند. در نتیجه این امر، از سرمایه خارجی نیز کاسته می‌شود. زمانی که سرمایه خارجی کم شود و نرخ بهره پایین باشد، ارزش پول کاهش می‌یابد.

یکی دیگر از عواملی که نرخ ارزها را تعیین می‌کند، نرخ بهره است. به این منظور که با افزایش نرخ بهره، ارزش پول کاهش می‌یابد. عدم ثبات یک کشور می‌تواند آسیب زیادی به عملکرد اقتصادی کشور وارد کند. بنابراین سرمایه گذاران سودی از این بابت دریافت نمی‌کنند. دولتی که ثبات بالایی دارد، سرمایه گذاران خارجی زیادی را جذب می‌کند. ارزش پول داخلی ممکن است با سرمایه گذاری خارجی نیز افزایش پیدا کند.

چرا دلار قوی آمریکا به ضرر دیگر کشورهای جهان است ؟

برای مصرف کنندگان آمریکایی، دلار قوی آمریکا به معنای کالاهای وارداتی ارزان و سفرهای خارجی مقرون به صرفه تر است. با این حال، شرکت‌های آمریکایی که صادرات دارند یا به بازارهای جهانی متکی هستند، ممکن است به دلیل افزایش ارزش دلار، با ضرر زیادی همراه شوند. دلار قوی آمریکا نیز به فشارهای تورمی در خارج از کشور کمک می‌کند. زمانی که پول یک کشور در برابر دلار آمریکا ضعیف می‌شود،  قیمت کالاهای وارداتی آمریکا افزایش می‌یابد. به طور متوسط، افزایش 10 درصدی ارزش دلار، قیمت‌ها را در خارج از کشور حدود 1 درصد افزایش می دهد.

قوی‌ترین ارز در برابر دلار

ممکن است برایتان سوال پیش آمده باشدکه ارزی بهتر از دلار وجود دارد یا خیر؟ باید بدانید که دینار کویت (KWD) قوی‌ترین ارز در برابر دلارشناخته شده است. تقریبا یک دینار برابر است با سه دلار.

جمع‌بندی

امروزه رتبه ریال ایران در میان ارزهای جهان به دلیل عوامل مختلف داخلی و خارجی بسیار پایین است. به همین علت می‌توان گفت ارزش کمتری در مقایسه با ارزهای اصلی دارد. با این وجود، تلاش‌های ایران برای ایجاد موافقت‌نامه‌های تجاری دوجانبه و کاهش اتکا به دلار آمریکا ممکن است بارقه‌ای از امید را برای آینده ریال ارائه دهد.

study

corporatefinanceinstitute

iranwire

در دنیای امروز، درک عواملی که بر ارزش ارزها تاثیر می‌گذارند بسیار مهم هستند. یکی از ارزهایی که به‌دلیل نوسانات ارزش خود در کانون توجه قرار دارد، ریال ایران است. اقتصاد ایران، همراه با تاثیرات سیاسی و جهانی، تاثیر عمیقی بر ارزش ریال دارد. در ادامه به بررسی پیچیدگی‌های ارزش ریال ایران می‌پردازیم و نیروهای اقتصادی، سیاسی و جهانی را که در حال تاثیرگذاری هستند، تحلیل می‌کنیم.

عوامل موثر بر ارزش ریال ایران کدامند؟

واحد پول ایران تحت تاثیر عوامل متعددی از‌جمله عوامل اقتصادی، سیاسی و جهانی است. درک این عوامل در رمزگشایی ارزش ارز و پیش‌بینی مسیر آینده آن ضروری خواهد بود. در این بخش عوامل تاثیرگذار یک‌به‌یک تعریف می‌شوند.

تاثیرات اقتصادی بر ارزش ریال در ایران

اقتصاد کشورمان نقش تعیین‌کننده‌ای در تعیین ارزش واحد پولمان ایفا می‌کند. عوامل اقتصادی مختلفی در نوسانات ارز نقش دارند. یکی از جنبه‌های مهم، تاثیر تحریم‌های اعمال شده بر ایران است. طی سال‌ها، ایران با تحریم‌های اقتصادی متعددی به‌ویژه در رابطه با برنامه هسته‌ای و مسائل حقوق بشری خود مواجه بوده است. این تحریم‌ها توانایی ایران برای مشارکت در تجارت بین‌المللی و دسترسی به بازارهای مالی جهانی را به‌شدت محدود کرده است که منجر به کاهش ارزش ریال ایران شده است.

علاوه‌بر این، سیاست‌های اقتصادی داخلی و نرخ تورم نیز بر ارزش ریال در ایران تاثیر می‌گذارد. ایران در گذشته نرخ تورم بالایی را تجربه کرد که قدرت خرید ارز را کاهش داد. سو مدیریت اقتصادی، فساد و کمبود سرمایه‌گذاری خارجی، چالش‌های اقتصادی پیش‌روی ایران را تشدید می‌کند و بر ریال تاثیر منفی می‌گذارد.

عرضه و تقاضا

عرضه‌وتقاضا برای ریال نیز نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. زمانی‌که تقاضا برای دلار در مقابل عرضه ریال بیشتر باشد، ارزش ریال به‌طور بالقوه می‌تواند کاهش یابد. این پویایی می‌تواند تحت تاثیر عوامل مختلف اجتماعی مانند تنش‌ها، درگیری‌ها، درگیری‌های روانی و فیزیکی، شایعات، کمپین‌های تبلیغاتی و تحریم‌های اقتصادی باشد که  به‌طور ناگهانی تعادل عرضه‌وتقاضا را تغییر می‌دهد.

تراز تجاری

تعادل بین ورودی و خروجی ارز ایران نیز بر ارزش ریال ایران تاثیر می‌گذارد. جریان‌های ارزی از صادرات، از سرمایه‌گذاری خارجی و کمک‌های مالی حاصل می‌شود. در‌حالی‌که خروجی‌ها از طریق واردات، سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده توسط کشور و هزینه اقدامات سیاستی صورت می‌گیرد .تقاضای بیشتر ارز برای پرداخت واردات در مقایسه با جریان ورودی از صادرات می‌تواند ارزش آن را کاهش دهد.

تاثیرات سیاسی برارزش ریال ایران

پویایی‌های سیاسی، اعم از داخلی و بین‌المللی، تاثیر مستقیمی بر ارزش گذاری واحد پول کشورمان دارد. در داخل کشور، بی‌ثباتی سیاسی می‌تواند باعث نوسانات در ارزش پول شود. ناآرامی‌های اجتماعی، اعتراض‌ها و بلاتکلیفی سیاسی فضایی از نوسانات اقتصادی ایجاد می‌کند که منجر به کاهش ارزش ریال در ایران می‌شود. علاوه‌بر این، سیاست‌های دولت، از‌جمله اقدامات مالی و پولی، می‌تواند ارزش پول را شکل بدهد.

در سطح بین‌المللی، رویدادها و تصمیم‌های سیاسی تاثیر بسزایی بر ارزش پول دارند. به‌عنوان مثال، امضای قراردادهای بین‌المللی مانند برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در سال ٢٠١۵، تاثیرمثبتی بر ارزش ریال ایران داشت.

برجام، تحریم‌های خاصی را لغو کرد و امکان افزایش تجارت و سرمایه‌گذاری خارجی را فراهم ساخت که باعث تقویت ریال شد. برعکس، تنش‌ها و درگیری‌های ژئوپلیتیکی مانند تیرگی روابط ایران و آمریکا ارزش ریال را بی‌ثبات کرد که به کاهش ارزش ریال انجامید.

تاثیرات جهانی بر ارزش ریال در ایران

در دنیای به هم پیوسته امروزی، تاثیرات جهانی نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل دادن به ارزش ارزها دارند و ریال ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. یکی از عوامل اولیه جهانی که بر ارزش ریال ایران تاثیر می‌گذارد، قیمت نفت است.

ایران یکی از تولیدکنندگان عمده نفت است و نوسانات قیمت نفت مستقیما بر اقتصاد و پول آن موثر خواهد بود. وقتی قیمت نفت بالا است، درآمد ایران افزایش می‌یابد و ارزش ریال را تقویت می‌کند. در مقابل، کاهش قیمت نفت می‌تواند ریال را تضعیف کند.

روابط تجاری و اقتصادی بین‌المللی نیز تاثیر بسزایی بر ارزش ریال دارد. تراز تجاری ایران، سطح واردات و صادرات و ذخایر ارزی از ملاحظات ضروری در تعیین ارزش پول است. روابط اقتصادی با سایر کشورها، به‌ویژه شرکای تجاری اصلی، می‌تواند بر پویایی تقاضا‌وعرضه ریال در بازار جهانی تاثیر بگذارد.

تحلیل تاریخی ارزش ریال ایران

برای درک کامل ارزش ریال ایران، بررسی عملکرد تاریخی آن ضروری است. ریال در طول سال‌ها نوسانات قابل توجهی را تجربه کرده است که منعکس‌کننده تاثیرات اقتصادی، سیاسی و جهانی است که قبلا مورد‌ بحث قرار گرفت. تجزیه‌و‌تحلیل تاریخی بینش‌هایی را در مورد انعطاف‌پذیری، آسیب‌پذیری‌ها و الگوهای ارز ارائه می‌دهد.

یکی از رویدادهای برجسته در تاریخ معاصر ریال ایران، کاهش شدید ارزش ریال در ایران بود که در سال ٢٠١٨ رخ داد. اعمال مجدد تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران منجر به کاهش شدید ارزش آن شد و مشکلات اقتصادی برای مردم ایران به‌وجود آمد. شناخت علل و پیامدهای چنین رویدادهایی به ارزیابی وضعیت فعلی ریال و پیش‌بینی مسیر آینده آن کمک می‌کند.

تاثیر تحریم ها بر اقتصاد ایران

تحریم‌ها عاملی حیاتی در شکل دادن به چشم‌انداز اقتصادی ایران و به تبع آن ارزش ریال ایران بوده است. تاثیر تحریم‌ها بر اقتصاد ایران چند‌وجهی است. از یک سو، تحریم‌ها دسترسی ایران به بازارهای مالی جهانی را محدود می‌سازد و مشارکت در تجارت بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی را برای این کشور چالش برانگیز می‌کند که این محدودیت باعث تضعیف ارزش ریال می‌شود.

از سوی دیگر تحریم‌ها می‌تواند به خودکفایی اقتصادی و توسعه صنایع داخلی نیز منجر شود. ایران با تمرکز بر بخش‌هایی مانند کشاورزی، خودروسازی و فناوری به‌دنبال کاهش تاثیر تحریم‌ها بوده است. هدف ایران با کاهش وابستگی به واردات و سرمایه‌گذاری در تولید داخلی، تقویت اقتصاد و تثبیت ارزش ریال خواهد بود.

راهبردهای مدیریت ریسک ارز در ایران

با توجه‌به نوسانات ریال ایران، مشاغل و افراد فعال در ایران نیاز به استفاده از استراتژی‌های موثر برای مدیریت ریسک ارز دارند. ریسک ارزی به زیان مالی احتمالی ناشی از نوسانات نرخ ارز اشاره دارد. چندین استراتژی می‌تواند به کاهش ریسک ارزی در ایران کمک کند.

یکی از رویکردها پوشش ریسک است که شامل استفاده از ابزارهای مالی مانند قراردادهای آتی یا اختیار معامله برای محافظت در برابر حرکات نامطلوب ارز است. با انعقاد قراردادهای پوشش ریسک، کسب‌و‌کارها می‌توانند نرخ ارز را قفل کنند و تاثیر نوسانات ارز را بر عملیات خود به حداقل برسانند.

استراتژی دیگر تنوع بخشی است. کسب‌وکارها با تنوع بخشیدن به سرمایه‌گذاری‌ها و جریان‌های درآمدی خود، می‌توانند قرار گرفتن در معرض ریال ایران را کاهش دهند و ریسک خود را در ارزها و بازارهای مختلف پخش سازند. این رویکرد به کاهش تاثیر هرگونه تغییر نامطلوب در ارزش ریال ایران کمک می‌کند.

پیش بینی آینده ریال ایران

با توجه‌به تاثیر متقابل پیچیده عوامل اقتصادی، سیاسی و جهانی، پیش‌بینی مسیر آینده ریال ایران یک کار چالش برانگیز است. با‌این‌حال، با تجزیه‌و‌تحلیل چشم‌انداز اقتصادی و سیاسی فعلی و روندهای جهانی، می‌توان پیش‌بینی‌های آگاهانه‌ای انجام داد.

یکی از عوامل مهمی که باید درنظر گرفت، مذاکرات جاری پیرامون برنامه هسته‌ای ایران است. نتیجه این مذاکرات می‌تواند تاثیر بسزایی بر ارزش ریال ایران داشته باشد.

جمع‌بندی

تاثیرات اقتصادی، سیاسی و جهانی بر ارزش ریال ایران برای سرمایه‌گذاران، مشاغل و افراد فعال در ایران بسیار مهم است. نوسانات ارز ناشی از عواملی مانند تحریم‌ها، پویایی‌های سیاسی و روندهای جهانی، نیازمند بررسی دقیق و مدیریت ریسک است. پیش‌بینی آینده ریال ایران احتمال دارد چالش‌برانگیز باشد، اما آگاه بودن از آخرین تحولات اقتصادی و سیاسی و روندهای جهانی می‌تواند به رفع ابهامات کمک کند.

aead

economicsobservatory

reuters

ریال، واژه‌ای با ریشه اسپانیایی است. تاریخچه ریال ایران به زمان تسلط اسپانیایی‌ها و پرتغالی‌ها در خلیج‌فارس و مراوده آن‌ها با ایرانیان برمی­‌گردد. اگر کمی دقت کنید متوجه می‌شوید که کلمه ریال و royal که به فارسی به معنای «شاهی» است، هم‌ریشه هستند. ریال ارز رسمی کشور ایران است و نماد فارکس آن IRR است. علاوه‌­­­­­­­­بر ایران، کشورهای دیگری مانند عمان، قطر، عربستان سعودی و یمن نیز از واحد پول ریال استفاده می‌کنند.

تاریخچه تحول واحد پولی ایران تا ریال

ریال از سال 1932 که جانشین تومان ایرانی شد، واحد پول رسمی ایران بوده است. هر ریال، به 100 دینار تقسیم می‌شود، هرچند که دینار درحال ­حاضر استفاده نمی‌شود. تومان (معادل 10 ریال) نیز که در اصل از زبان مغولی وام گرفته‌ شده است، از بین نرفته و بیشتر در گفتار روزمره برای بیان قیمت، متداول است. درحالی‌که همچنان ریال، واحد رسمی پول و مورد استفاده در اسناد رسمی کشور است. اما اینکه پشت این جایگزینی‌های ریال و تومان چه بوده است و واحدهای پولی قبل از ریال در ایران چه نام داشته‌اند، خود داستان مفصلی است. در زیر به بیان مختصری از واحدهای قبل از ریال و تاریخچه ریال ایران پرداخته‌ایم. اصلی‌ترین واحدهای پولی ایران قبل از واحد ریال، عبارت‌اند از:

1. دریک (هخامنشیان)

داریوش، سومین شاه هخامنشی، در سال 488 پیش از میلاد دستور ضرب سکه‌ای با وزن، شکل و عیار مشخص را به‌عنوان واحد پول ایران داد. تاریخ‌نگاران یونانی در نوشته‌های خود این سکه را دریک Daric (منتسب به داریوش) نامیده‌اند. تا پیش از دریک، معاملات تجاری در ایران به‌صورت مبادله اجناس (کالابه‌کالا) صورت می‌گرفت. از این رو داریک، نقطه شروع تعیین واحد پول در ایران است که ذکر آن در بررسی تاریخچه ریال ایران مهم است.

2. پشیز (ساسانیان)

احتمالا شما هم با شنیدن پشیز به یاد ضرب‌المثل “پشیزی نمی‌ارزد” می‌افتید. پشیز نام خردترین واحد پولی در دوره ساسانی بود. این ضرب‌المثل در میان ایرانیان ساسانی نیز رواج داشته ­است که وقتی به موردی کم‌ارزش برمی‌خوردند می­گفته‌­اند: پشیزی نمی‌ارزد. پشیز معمولا سکه‌ای سیاه از جنس مس یا برنج بوده است.

3. دینار (ساسانیان)

کهن‌ترین دینار منسوب به ساسانیان، سکه‌ای از اردشیر بابکان است، این سکه امروزه در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود. دینار از جنس طلا بود و توسط ساسانیان در طول بیش از چهار سده فرمانروایی آن‌ها ضرب می‌شد.

4. محمودی (غزنویان)

محمودی، واحد پول حکومت غزنویان در دوره محمود غزنوی بود که احتمالا نام محمودی نیز برگرفته از اسم سلطان محمود بوده باشد. در دوره غزنویان، از محمودی به‌عنوان پول استفاده‌ شده است و با آن مبادله انجام می­داده­اند.

5. چاو (ایلخانیان)

تاریخچه واحد پول در ایران یا تاریخچه ریال ایران، افت‌وخیز زیادی دارد. خصوصا زمانی که با ورود مغول‌ها همراه شد. خان بزرگ مغولان (قاآن) که همه‌ی فرمانروایان قلمرو مغولان پیرو او بودند، پول کاغذی را از سال ۱۲۷۱ میلادی در چین رایج کرده بود. با صدور یک فرمان حکومتی توسط گیخاتوخان، ایلخان مغول و حکمران وقت ایران، کار تهیه پولی کاغذی به نام «چاو» در تبریز آغاز شد. چاو، اولین اسکناس چاپ‌شده در ایران بوده است.

4. صنار (صفویه)

به نظر می‌رسد صنار (غالبا با تشدید ن)، مخفف صد دینار (یک‌صد دینار سلطان محمود غزنوی) است که با تکرار زیاد بدین­‌گونه درآمده است. در دوره سلطنت قاجار، ارزش دينار به‌قدری كم شد كه سكه‌هاي «100 ديناري» ضرب شد. این سکه‌ها در زبان عوام «صنار» نام داشت.

6. عباسی (صفویه)

عباسي، نوعی سکه بود متعلق به عصر صفویان که از نام شاه‌عباس صفوی برگرفته ‌شده بود. این سکه تا زمان قاجاريه، پول رسمي ايران بود و حتي تا دوره پهلوي اول نیز از اعتبار ساقط نشده بود.

7. نادری (افشاریه)

عبارت «سكه زدن» وقتی استفاده می‌شود که اوضاع مالي كسي خیلی خوب باشد. درواقع «سكه زدن» برگرفته از اين واقعیت تاریخی است كه تا پادشاهی به قدرت مي‌رسيد به نام خود سكه‌اي ضرب می­کرد و آن را رواج مي‌داد. نادرشاه افشار نیز با رسیدن به قدرت، یک نوع سکه به ارزش ۵۰۰ دینار ضرب کرد که به نام خودش «نادری» خوانده می‌شد.

واحدهای پولی در دوران قاجاریه تا جمهوری اسلامی ایران

مسیر تاریخچه ریال ایران در عصر قاجار، پیچ‌وخم زیادی دارد. زیرا سکه‌های فراوانی در این عصر رواج داشتند. سکه‌های مورد استفاده در طول دوره قاجار شامل شاهی، صنار، عباسی و ده­‌شاهی بودند و در اواخر این دوره، سکه‌های هزار­دیناری و دو­هزار­ دیناری نیز ضرب شدند. پول رايج دوره قاجار، سکه‌هایی بود كه از نقره، طلا، نيكل و مس تهيه می‌شد که سکه‌های نقره از بقيه بيشتر رواج داشت.

1. پاپاسی (قاجار)

اگر ضرب‌المثل‌های بالا را نشنیده باشید، حتما “یک پاپاسی نمی‌ارزد” را شنیده‌اید. پاپاسی، در اصطلاح عامیانه به پول‌های خرد و کم‌ارزشی گفته می‌شد که ارزش آن­ها برابر پشیز یا کمتر از آن بوده است.

2. شاهی (قاجار)

در ادامه بحث تاریخچه ریال ایران، به شاهی می­رسیم که واحد شمارش پولی بوده که ارزش آن برابر پنجاه دینار درگذشته بود. ارزش سکه‌های شاهی از نوع طلا، معادل دو ریال در آن زمان بوده ‌است.

3. قران (قاجار)

در زمان فتحعلی شاه، سکه نقره‌ جدیدی با نام “قران” رایج شد. ارزش قران معادل یک‌دهم تومان و پنج عباسی یا بیست شاهی بود.

4. تومان (قاجاریه)

تومان، یک واژه ترکی ایغوری است. در دوره مغول، ده هزار دینار را معادل تومان می‌دانستند. ضرب تومان طلا برای اولین بار در زمان فتحعلی شاه قاجار انجام شد.

5. تولد ریال (پهلوی)

با سقوط سلسله قاجاریه، قطار تاریخچه ریال ایران به ایستگاه پایانی خود رسید. رضاخان در سال 1311، واحد پول کشور را به ریال تغییر داد. واژه ریال (به معنای شاهی) از زبان اسپانیایی و پرتغالی وام گرفته ‌شده است. پس از انقلاب اسلامی ایران، ضرب سکه‌های 50 ریالی با طرحی متفاوت نسبت به ریال ایران در زمان پهلوی آغاز شد. با گذشت زمان، سکه‌های جدید دیگری هم ضرب شدند.

ارزش ریال در طول صدسال گذشته

ریال ایران توسط بانک مرکزی منتشر می‌شود و نماد فارکس آن IRR است. به‌عنوان‌مثال، نرخ مبادله ریال ایران با دلار آمریکا به‌صورت USD/IRR نشان داده می‌شود.

در ابتدا، ریال به پوند استرلینگ انگلیس با نرخ 59.75 ریال = 1 پوند متصل بود. همچنین در سال 1323،ریال با دلار آمریکا به نرخ 32.25 ریال = 1 دلار آمریکا معاوضه می‌شد. در اواخر دهه 1328، نرخ مبادله ریال با دلار آمریکا به 75.75 ریال رسید. ایران در سال 1353، مدت کوتاهی پس‌از اینکه ایالات‌ متحده، استاندارد طلا را به‌طورکامل کنار گذاشت (کنفرانس برتون وود)، پیوند پول خود با دلار آمریکا را (به‌عنوان پشتوانه) متوقف کرد. تا اواسط سال 1377، نرخ تبدیل ریال به دلار آمریکا به بیش از 9000 ریال برای 1 دلار رسید. تاریخچه ریال ایران در تیرماه 1397 به کمترین ارزش خود در برابر دلار با نرخ تبدیل 43366.591 ریال در مقابل یک دلار رسید.

ارزش ریال، پس از انقلاب اسلامی به‌شدت کاهش یافت و ده‌ها میلیارد دلار ارز از کشور خارج شد. تورم بالا، تحریم‌های ظالمانه و اقتصاد تحت کنترل دولت، همچنان به کاهش ارزش ریال ایران ادامه می‌دهد.

جمع‌بندی

تاریخچه ریال ایران نشان می‌دهد که واحد پول ایران تاکنون مراحل بسیار زیادی را پشت سر گذاشته است. درگذشته ایران انواع مختلفی از پول‌ها و سکه‌ها مانند دریک، پشیز، دینار، محمودی، چاو، صنار، عباسی، نادری و … وجود داشته است. اغلب این پول‌ها به‌صورت مسکوکات طلا، نقره یا مس ضرب می‌شدند. آنچه امروز از این واحدهاي ریزودرشت پولی باقی‌مانده است، تنها نام‌های آنان است. از بین تمام این نام‌ها، نام ریال در تاریخ ایران جاودانه شده است.

investopedia

پول در سده‌های اخیر یکی از مهم‌ترین اجزای زندگی هر فرد در جهان بوده است. در طی سالیان گذشته، پول‌های مختلفی ایجاد شده‌اند و برخی پول‌ها نیز منسوخ‌شده و دیگر در دسترس نیستند. در تاریخ ایران نیز انواع گسترده‌‌ای از پول‌ها و سکه‌ها وجود دارد. ریال، آخرین پول استفاده شده در تاریخ ایران به شمار می‌آید. ارزش ریال ایران در طی تاریخ دچار تغییرات بسیاری شده است. از همین رو، بررسی ارزش آن در طول تاریخ امری جالب به‌نظر می‌رسد.

ریال ایران چیست؟

ریال ایران (IRR) واحد پول رسمی جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌آید. این ارز در قدیم‌الایام به 100 دینار تقسیم می‌شد. با این حال، امروزه به‌دلیل ارزش بسیار پایین یک ریال ایران، معمولا از بخش دینار واحد پول ایران استفاده نمی‌شود. همچنین برخلاف اکثر ارزهای دیگر، نماد رسمی برای ریال ایران وجود ندارد.
واحد پول ایران از سال 2020 در یک دوره گذار قرار دارد. به دلیل پایین بودن ارزش ریال ایران، مجلس ایران قانون تبدیل تدریجی واحد پولی کشور از ریال به تومان را تصویب کرد. این قانون در فاصله سال‌های 2020 تا 2022 با نرخ تبدیل 1 تومان = 10000 ریال لازم به اجرا است. پیش‌بینی می‌شود تغییر ریال به تومان برای دولت ایران بیش از 150 میلیون دلار هزینه داشته باشد.
ریال تنها ارز رسمی کشور ایران است. اما به طور غیررسمی در افغانستان، عربستان سعودی، عراق، سوریه و … نیز استفاده می‌شود. این واحد پولی به‌دلیل ارزش بسیار پایین آن معمولا در بازار ارز مورد معامله قرار نمی‌گیرد. نماد فارکس آن نیز IRR است. به‌عنوان مثال، نرخ مبادله با دلار آمریکا به صورت USD/IRR مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین ریال ایران توسط سنترال بانک ایران منتشر می‌شود که به آن بانک مرکزی نیز می‌گویند.

پیشینه ریال ایران

ریال اولین‌بار در سال 1798 (سال 1176 یا 1177 شمسی) به‌عنوان سکه‌ای به ارزش 1250 دینار یا یک هشتم تومان معرفی شد. در سال 1825 (سال 1203 یا 1204 شمسی) صدور ریال به حالت معوق درآمد. در این سال یک قران به 20 شاهی یا 1000 دینار تقسیم شد و یک دهم تومان ارزش داشت و به‌عنوان بخشی از سیستم اعشاری صادر می‌شد. ریال در سال 1932 ( سال 1310 یا 1311 ) جایگزین قران و به 100 دینار جدید تقسیم شد.

تاریخچه ارزش ریال ایران

در سال 1932، ریال به پوند استرلینگ با نرخ 1 پوند = 59.75 ریال متصل شد. این نرخ مبادله به 1 پوند = 80.25 ریال در سال 1936 و 1 پوند = 64.350 ریال در سال 1939، تغییر یافت. در ادامه در سال1940، 1 پوند معادل 68.8 ریال، در سال 1941، 1 پوند معادل 141 ریال و در سال 1945، 1 پوند معادل 129 ریال بود.
بعد از این، دولت ایران در سال 1945، ارز خود را با دلار آمریکا به قیمت هر 1 دلار آمریکا معادل 32.25 ریال پیوند زد. در اواخر دهه 1950، نرخ مبادله با دلار آمریکا به 75.75 ریال رسید. ایران در سال 1975، پیوند پول خود با دلار آمریکا را متوقف کرد. این اتفاق دقیقا زمانی بعد از این بود که آمریکا، پیروی از استاندارد طلا را متوقف کرد.
ارزش ریال ایران پس از انقلاب اسلامی به دلیل فرار سرمایه از کشور به شدت کاهش یافت. بررسی‌ها نشان می‌دهد که سرمایه‌های خروجی از ایران در مدت کوتاهی قبل و بعد از انقلاب بین 30 تا 40 میلیارد دلار است. در حالی که در 15 مارس 1978، هر 71.46 ریال برابر با 1 دلار بود، در جولای 1999، 1 دلار برابر با 9430 ریال شد.

ارزش ریال و سیاست‌های اقتصادی

تزریق درآمدهای ارزی ناگهانی در نظام اقتصادی، پدیده «بیماری هلندی» را در یک کشور شکل می‌دهد. دو پیامد اصلی برای کشور مبتلا به بیماری هلندی وجود دارد.
– از دست دادن رقابت در قیمت کالاهای تولیدی آن کشور
– در نتیجه صادرات آن کالاها.
پیامد دوم نیز افزایش واردات به شمار می‌آید. هر دو مورد در ایران به وضوح قابل مشاهده است.
ریال به‌عنوان یک ارز بین بانکی که نرخ آن ممکن است متغیر باشد توصیف می‌شود. با این وجود ارزش ریال ایران به شدت توسط بانک مرکزی تحت کنترل است. مالکیت دولتی درآمدهای صادرات نفت و ذخایر بزرگ کشور، نظارت بر اعتبار اسنادی، همراه با جریان خروجی ارز امکان مدیریت تقاضا را فراهم می‌کند. بانک مرکزی به‌منظور حمایت از رقابت‌پذیری صادرات غیرنفتی سیاست‌های زیادی به کار برده است. از جمله پیامدهای این سیاست ارزش ریال به صورت اسمی (به طور متوسط 4.6 درصد در سال 1388) کاهش یافت.
یک بازار سیاه فعال در رابطه با ارز خارجی در ایران وجود دارد. اما توسعه نرخ TSE و در دسترس بودن ارز خارجی در طول سال 2000، ارزش ریال را به مقدار کمی در اواسط سال 2000 افزایش داد. با این حال، قیمت ارز مجددا در سپتامبر 2010 افزایش یافت. به این دلیل که کانال‌های انتقال ارز به ایران و از ایران به دلیل تحریم‌های بین‌المللی مسدود شد.

سیستم تبادل ارز

تا سال 2002، نظام نرخ ارز ایران مبتنی بر یک سیستم چند لایه بود. در این سیستم شرکت‌های دولتی و فرادولتی از «نرخ ترجیحی یا رسمی» (1750 ریال برای یک دلار آمریکا) بهره می‌بردند. این در حالی بود که بخش خصوصی با «نرخ بازار یا دلار آزاد» کار می‌کرد که 8000 ریال برای 1 دلار آمریکا بود. از این رو یک محیط رقابتی نابرابر ایجاد شد.
«نرخ رسمی» برای دریافت‌های صادرات نفت و گاز، واردات کالاها و خدمات ضروری و بازپرداخت بدهی‌های خارجی اعمال می‌شد. «نرخ رسمی» که از ماه مه 1995 به ازای هر دلار 3000 ریال تعیین شده بود، در مورد سایر معاملات تجاری مورد استفاده قرار می‌گرفت. البته این نرخ عمدتا برای واردات کالاهای سرمایه‌ای شرکت‌های دولتی اعمال می‌شود.
در سال 1377، بانک مرکزی به‌منظور کاهش فشار بر صادرکنندگان و همچنین افزایش ارزش ریال ایران، سیستم گواهی ارزی را معرفی کرد. این سیستم به صادرکنندگان امکان دادوستد اوراق گواهی ارز را در بورس اوراق بهادار تهران می‌داد. به این ترتیب ارزش ریالی شناوری به نام “نرخ TSE” یا دلار آزاد ایجاد شد. این روش سرانجام در مارس 2000 با «نرخ دولتی» ثابت (هر یک دلار آمریکا معادل 3000 ریال) جایگزین گشت.

تاریخچه سکه و اسکناس‌های ریال ایران

با معرفی مجدد ریال در سال 1932 به‌عنوان واحد پول رسمی، سکه‌های طلا و نقره در ایران ضرب شد. با این حال، استفاده از طلا و نقره در ضرب سکه در سال 1953 متوقف شد. جدیدترین سری سکه‌های ضرب شده در ایران، سری 2010 است. این سری احتمالا آخرین سری ضرب شده به علت تغییر واحد پول رسمی کشور در آینده می‌باشد.
سکه‌های ایران که اکنون از آلیاژ مس و نیکل ساخته شده‌اند، در مقادیر 50، 100، 250، 500، 1000، 2000 و 5000 ریالی وجود دارد. بانک مرکزی ایران برای صرفه‌جویی در هزینه‌های ضرب، از سال 1992 به تدریج اندازه سکه‌ها را کاهش داد.
همچنین اسکناس‌های ایران در مقادیر مختلف ۱۰۰، ۲۰۰، ۵۰۰، ۱۰۰۰، ۲۰۰۰، ۵۰۰۰، ۱۰۰۰۰، ۲۰۰۰۰، ۵۰۰۰۰ و ۱۰۰۰۰۰ ریالی چاپ می‌شدند. در سال‌های اخیر اسکناس‌های بیش از 100000 ریال، برای مقابله با تورم فزاینده کشور اضافه شدند.

جمع‌بندی

ریال ایران در سال‌های اخیر دستخوش تغییرات بسیار زیادی شده است. به طبع آن، ارزش ریال ایران نیز در پستی و بلندی‌های زیادی قرار گرفت. با این حال، متاسفانه در سال‌های اخیر، ارزش آن رو به افول بوده است. حتی سیاست‌های ارزی بسیار زیاد بانک مرکزی نیز جلودار ریزش ارزش ریال نیست.