پولی که از طریق فعالیت‌های غیرقانونی و مجرمانه به‌دست می‌آید، پول کثیف گفته می‌شود. به همین دلیل، افراد مجرم به‌دنبال روش‌هایی برای پنهان‌کردن منشا غیرقانونی پول هستند قصد قانونی جلوه‌دادن آن را دارند. به این امر، پولشویی گفته می‌شود. پدیده پولشویی روش تشخیص پولشویی، دارای انواع مختلفی است.
نحوه انجام فرآیند پولشویی
به‌طور معمول، فرآیند پولشویی را می‌توان طی سه مرحله انجام داد. مرحله اول، جای‌گذاری نام دارد که طی آن پول کثیف به‌طور مخفیانه وارد سیستم مالی قانونی می‌شود. به‌عنوان مثال، مجرمی که درآمد خود را از طریق کارهای مجرمانه به‌دست می‌آورد، با افتتاح یک رستوران می‌تواند درآمد خود را قانونی جلوه دهد. او، پول کثیف را به حساب بانکی رستوران واریز می‌کند تا فروش حاصل از رستوران را چند برابر بیشتر گزارش دهد.
مرحله دوم، لایه‌بندی است که طی آن، فرد مجرم سعی می‌کند با استفاده از تراکنش‌ها و ترفندهای حسابداری، منبع پول کثیف را پنهان سازد. درواقع در این مرحله، باید پول از طریق چند تراکنش به حساب قانونی منتقل شود.
به‌عنوان مثال، رستورانی که درآمد بالایی دارد، ملزم به پرداخت مالیات زیاد می‌شود. به همین دلیل، مجرم به‌منظور طبیعی جلوه‌دادن درآمد رستوران، آن را در بازارهای مالی همچون املاک و مستغلات سرمایه‌گذاری می‌کند. برخی مواقع، با هدف دشوارتر شدن روش تشخیص پولشویی، پول کثیف در شرکت‌های صوری سرمایه‌گذاری خواهد شد.
درنهایت مجرم، پولی که به‌خوبی شسته شده است را از حساب قانونی خارج می‌کند. او می‌تواند این پول را به‌صورت قانونی در موقعیت‌های مختلف سرمایه‌گذاری کند یا برای خرید دارایی‌های گران‌قیمت بپردازد.
انواع روش‌های پولشویی
فرآیند پولشویی، تنها به پول به‌دست‌آمده از فعاليت‌هاي بزه‌كارانه در يك كشور محدود نیست. در برخی مواقع، ممکن است فعاليت‌هاي مجرمانه در یک كشور انجام شوند و پول حاصل از آن، به کشور دیگری منتقل و در آن‌جا شسته شود. با توجه به این موضوع، فرآیند پولشویی را می‌توان به چهار نوع پولشويي دروني، صادرشونده، واردشونده و بيروني تقسیم‌بندی کرد.
اگرچه روش تشخیص پولشویی، به آسانی امکان‌پذیر نیست؛ اما تداوم پیدا‌کردن پولشویی باعث استمرار فعالیت‌های مجرمانه دیگر، تخریب بازارهای مالی، ورشکستگی بخش خصوصی، کاهش بهره‌وری بخش‌های اقتصادی، بی‌ثباتی در روند نرخ‌های ارز و بهره، توزیع نابرابر درآمد و آثار منفی دیگری می‌شود. روش‌های مختلفی، برای انجام پولشویی وجود دارد که برخی از آن‌ها، شامل موارد زیر می‌شوند:
اسمورفینگ (smurfing) یا ساختارسازی
اسمورفینگ (smurfing) یا ساختارسازی، یکی از روش‌های پولشویی است که در آن مجرم پول کثیف را به چند قسمت تقسیم می‌کند و آن‌ها را به سپرده‌های کوچک و متعدد انتقال می‌دهد. بدین صورت، از شناسایی منبع و روش تشخیص پولشویی جلوگیری می‌کند.
استفاده از حساب‌های بانکی خارجی
یکی دیگر از روش‌های متداول پولشویی، استفاده از حساب‌های بانکی خارجی خواهد بود؛ زیرا قوانین برخی از کشورها، نسبت به این فرآیند سختگ‌یری کمتری دارد. در این روش، مجرمان پول‌های کثیف را به‌طور مخفیانه به آن کشور انتقال می‌دهند و در حساب بانکی خارجی واریز می‌کنند.
پولشویی مبتنی بر تجارت
یکی از جدیدترین و پیچیده‌ترین روش‌های پولشویی انجام فعالیت‌های تجاری است. درواقع این روش، از طریق ایجاد تغییر در قیمت فاکتورهای خرید یک کالا صورت می‌گیرد. به‌عنوان مثال، خرید آثارهنری با قیمت نامتعارف و هویت نامعلوم خریدار و فروشنده، پولشویی مبتنی بر تجارت به‌حساب می‌آید. از طرفی، به‌دلیل این‌که ارزش آثار هنری قابل تخمین نیستند، تالارهای حراج این آثار، به مکان امنی برای پولشویی تبدیل شده‌اند و این امر، روش تشخیص پولشویی مبتنی بر تجارت را کمی دشوار می‌سازد.
پولشویی از طریق سایت‌های فریلنسری
به‌طور معمول، سایت‌های فریلنسری تا زمانی که کار کارفرما را به اتمام نرسانده‌اند، وجوه او را در حسابی مسدود می‌کنند. بنابراین در این روش پولشویی، مجرم می‌تواند یک سایت فریلنسری برای خود راه‌اندازی و سفارش‌های کاری را در سایت ثبت کند. سپس با واریز پول حاصل از فعالیت‌های مجرمانه را به حساب این سایت، همکار او به‌عنوان فریلنسر، شغل را قبول می‌کند و درنهایت پول به‌حساب وی واریز می‌شود.
پولشویی از طریق سرمایه گذاری
یکی دیگر از روش‌های متداول پولشویی، سرمایه‌گذاری در موقعیت‌های مختلف است. به‌عنوان مثال، افراد مجرم می‌توانند با پول کثیف کالاهایی همچون طلا و جواهرات خریداری کنند و سپس آن را به‌راحتی به سایر حوزه‌ها انتقال دهند. همچنین آن‌ها با این پول دارایی‌های با ارزش همچون ملک، اتومبیل، قایق و … خرید و فروش خواهند کرد. یکی دیگر از مثال‌های پولشویی از طریق سرمایه‌گذاری، استفاده از شرکت‌های صوری غیرفعالی است که فقط روی کاغذ وجود دارند. روش تشخیص پولشویی از این طریق، کمی سخت خواهد بود.
روش تشخیص پولشویی
مراجع و نهادهای قانونی، به‌طور مرتب به بررسی فعالیت‌های مشکوک می‌پردازند تا فعالیت‌های پولشویی را تشخیص دهند و از آن‌ها جلوگیری کنند. روش‌های تشخیص پولشویی، عبارت‌اند از:
- زمانی که فعالیت‌های مالی افراد نسبت به شرایط عادی تغییر کند و غیرمعمولی شود.
- زمانی که حجم زیادی از پول بدون مشخص‌بودن منبع آن در یک حساب بانکی سپرده‌گذاری شود.
- درصورتی‌که اطلاعاتی که افراد در مورد منبع پول سپرده‌گذاری‌شده ارائه می‌دهند، با واقعیت مغایرت داشته باشد.
- زمانی که افراد از پاسخ‌دادن به سوالات در مورد منبع پول سپرده‌گذاری‌شده طفره می‌روند یا حالت تدافعی پیدا می‌کنند، این مورد، به‌عنوان یک روش تشخیص پولشویی درنظر گرفته می‌شود.
- زمانی که یک شخص ثالث در شرکت مجرمان بدون هیچ‌گونه توضیحی مبالغ هنگفتی را سرمایه‌گذاری می‌کند.
- درصورتی‌که نهادهای و مراجع قانونی تراکنش‌های مالی بسیار پیچیده در کسب‌وکارها مشاهده کنند.
- زمانی که افراد مقدار زیادی ارز دیجیتال را با یک ارز فیات همچون دلار یا یورو می‌خرند. به‌ویژه وقتی که آن‌ها این معاملات را در دوران رکود بازار ارزهای دیجیتال انجام دهند.
- زمانی که افراد مقدار زیای جواهرات و شمش‌های طلا خریداری کنند.
- زمانی که در یک شرکت، افراد مجرم، حسابدار را به‌طور مکرر تغییر می‌دهند تا مانع از مطلع‌شدن او از فعالیت‌های پولشویی شوند.
جمع‌بندی
پولشويي، فرآیندی است مجرمان براي مخفي‌سازی يا تغيير منشا نامشروع درآمد حاصل از فعاليت‌هاي مجرمانه انجام می‌دهند تا وانمود کنند اين عوايد، از منابع قانوني حاصل شده‌اند. بر این اساس، پولشویی را می‌توان به انواع مختلف درونی، بیرونی، صادرشونده و واردشونده تقسیم‌بندی کرد. همچنین، این فرآیند به روش‌های مختلفی ازجمله سرمایه‌گذاری، اسمورفینگ یا ساختارسازی، استفاده از حساب‌های بانکی خارجی، استفاده از سایت‌های فریلنسری و انجام فعالیت‌های تجاری صورت می‌گیرد. روش تشخیص پولشویی نیز متفاوت خواهد بود.
