افرادی که به‌دلیل کار یا سفرهای خارجی با ارزهای مختلف سروکار دارند، ممکن است در حین مبادله ارز، اسکناس‌های تقلبی دریافت کنند. جعل اسکناس چیز جدیدی نیست. امروزه اغلب اسکناس‌ها، از دلار آمریکا گرفته تا پزو مکزیک و یوان چین، ممکن است در معرض جعل شدن قرار بگیرند. ازاین‌رو دولت‌ها مجبور هستند که اسکناس‌های خود را با طراحی امن‌تری چاپ کنند تا از شر اسکناس‌های تقلبی خلاص شوند.
تاریخچه جعل اسکناس در جهان
از زمانی‌که پول اختراع شد، جعل اسکناس و جاعلان وجود داشتند. قبل از قرن نوزدهم، چاپ اسکناس‌های جعلی به‌دلیل نبود ویژگی‌های امنیتی پیچیده و توزیع آنها به‌دلیل نبود دستگاه‌های تشخیص اسکناس‌های تقلبی، نسبتا آسان بود. درحالی‌که در اواخر قرن نوزدهم، با تکامل تکنیک‌های چاپ پول جاعلان به مهارت‌هایی نیاز داشتند تا بتوانند پول‌هایی جعل کنند که تشخیص آنها دشوار شود.
با‌این‌حال جاعلان از تلاش خود در جعل اسکناس دست برنداشتند تا اینکه در قرن بیستم به اوج شکوفایی خود رسیدند و موفق به جعل اسکناس‌هایی با ویژگی‌های امنیتی پیچیده شدند. پس از آن در طول سال‌های مختلف اسکناس‌های جعلی ایالات‌متحده و بریتانیا رواج پیدا کردند. سپس در یک عملیات جعل بزرگ در پاکستان اسکناس‌های تقلبی روپیه هند در دسترس مردم قرار گرفتند.
امروزه با پیشرفت فناوری طراحی و چاپ اسکناس ویژگی‌های امنیتی متعددی همچون ریزچاپ، هولوگرام، جوهرها و کاغذهای خاص برای پول‌ها در نظر گرفته شده است. این ویژگی‌های امنیتی کار جعل اسکناس را سخت‌تر کرده‌اند، اما مانع از جعل آنها نمی‌شوند. برخی از اسکناس‌های تقلبی بسیار مشابه نمونه‌های اصلی هستند. برخی دیگر از اسکناس‌های تقلبی حرفه‌ای جعل نشده‌اند.
جعل انواع اسکناس‌ها در جهان
اغلب گردشگران و افرادی که با ارزهای خارجی سروکار دارند، عموما ممکن است اسکناس‌های تقلبی کشورهای مختلف را دریافت کنند. البته برای جلوگیری از دریافت اسکناس‌های تقلبی به افراد توصیه می‌شود اسکناس‌های خارجی را در بانک‌ها و صرافی‌های معتبر مبادله کنند. همچنین افراد در هنگام تحویل گرفتن ارزهای خارجی باید ویژگی‌های امنیتی آنها را مورد توجه قرار دهند.
از میان اسکناس‌هایی که بیشتر در معرض جعل قرار گرفته‌اند، می‌توان موارد زیر را نام برد:
جعل اسکناس دلار آمریکا
براساس گزارش بانک فدرال رزرو بوستون اسکناس‌های کاغذی دلار بیشتر از هر ارز دیگری در معرض جعل شدن قرار می‌گیرند. البته عملیات جعل نه‌تنها در ایالات‌متحده، بلکه در خارج از این کشور هم امکان‌پذیر است. آمار نشان می‌دهد که جعل‌کنندگان در ایالت‌متحده بیشتر بر روی جعل اسکناس 20 دلاری تمرکز کرده‌اند. درحالی‌که اسکناس‌های 100 دلاری بیشتر توسط جعل‌کنندگان خارج از ایالت‌متحده، جعل می‌شوند.
طبق آمار منتشرشده توسط بانک فدرال رزرو سانفرانسیسکو، اغلب اسکناس‌های 100 دلاری اصلی در این کشور در گردش هستند. همچنین سی‌ان‌بی‌سی در سال ۲۰۱۵ گزارش کرد که این روزها بیش از ۱۴۷ میلیون دلار جعلی آمریکا در سراسر جهان در دسترس عموم قرار می‌گیرد.
البته در سال 2015 سازمانی که وظیفه تحقیق و پیشگیری از جعل پول‌های ایالات‌متحده را بر عهده دارد، به‌طور مخفیانه 145 مرکز چاپ اسکناس دلار تقلبی را سرکوب و 796 جاعل را دستگیر کرد. به‌دنبال این امر 58 میلیون دلار تقلبی توسط این سازمان در سال 2015 کشف و ضبط شد.
جعل اسکناس پوند انگلستان
پس از دلار ایالات‌متحده، بزرگترین جعل اسکناس برای پول کاغذی 20 پوندی اتفاق افتاده است. با وجود اینکه پوند بریتانیا ویژگی‌های امنیتی پیشرفته‌ای دارد، اما همچنان یکی از اسکناس‌های جهان به‌شمار می‌رود که بسیار در معرض جعل قرار می‌گیرد. به‌طورکلی در سال 2016 حدود 347000 اسکناس جعلی با ارزش اسمی 7.5 میلیون پوند توسط بانک انگلستان شناسایی و از گردش خارج شد.
در میان این تعداد اسکناس‌های جعلی کشف‌شده 297000 مورد، اسکناس 20 پوندی بودند که 85.6 درصد از کل این اسکناس‌های تقلبی را تشکیل می‌دادند.
اگرچه برای کشف گروه‌های جاعلان در بریتانیا، ضراب‌خانه سلطنتی با آژانس جرایم سازمان‌یافته به‌صورت جدی همکاری کرد تا آنها را سریع‌تر ردیابی و دستگیر کنند. اما باز هم در نیمه اول سال 2020 بانک انگلستان حدود 33000 اسکناس تقلبی شناسایی و از گردش خارج کرد که رایج‌ترین آنها اسکناس‌های 20 پوندی بودند.
جعل اسکناس یورو اروپا
فقط اسکناس‌های دلار و پوند نیستند که در معرض جعل اسکناس قرار می‌گیرند و نمونه‌های تقلبی آنها توسط جاعلان چاپ و توزیع می‌شود. در سال 2015 حدود 999000 اسکناس یورو تقلبی کشف شد. براساس گزارش بانک مرکزی اروپا، امکان جعل اسکناس‌های 20 یورویی و 50 یورویی نسبت به سایر اسکناس‌های یورو بیشتر است. همچنین در شش ماه آخر سال 2015، اسکناس‌های تقلبی 20 یورویی 46.2 درصد از کل اسکناس‌های تقلبی کشف‌شده را به‌خود اختصاص دادند.
البته گزارش اخیر بانک مرکزی اروپا نشان می‌دهد که حتی اگر جعل اسکناس‌های یورو نسبت به سال‌های گذشته در سطوح پایینی قرار بگیرد، هنوز هم به‌عنوان یک چالش بزرگ در نظر گرفته می‌شود. براساس برآوردهای مسئولین این بانک، اسکناس 20 یورویی و اسکناس 50 یورویی رایج‌ترین اسکناس‌های جعلی هستند.
جعل اسکناس پزو مکزیک
اگر اخبار مکزیک را در مورد جعل اسکناس بررسی کنید، متوجه می‌شوید که هرساله تعداد کمی از اسکناس‌های تقلبی پزو در دسترس مردم قرار می‌گیرند. براساس گزارش بانک مکزیک، در هر میلیون اسکناس پزو تقریبا 71 اسکناس جعلی وجود دارد.
در سال 2015، این بانک 306063 اسکناس جعلی به مبلغ 99.1 میلیون پزو را شناسایی کرد که این مبلغ معادل 5.4 میلیون دلار است. به گزارش مکزیک نیوز دیلی، بیشترین اسکناس‌های جعل‌شده مربوط به 20، 100 و 500 پزو بودند. اگرچه این تعداد اسکناس تقلبی زیاد به‌نظر نمی‌رسد، اما این احتمال وجود داشت که در آن زمان گردشگران ناآگاه از این اسکناس‌های تقلبی دریافت کنند.
جعل اسکناس روپیه هند
در دهه گذشته بیش از 4 میلیون اسکناس جعلی روپیه هند، عمدتا با ارزش‌های 500 و 1000، در هند کشف شد. از آنجایی که گویی جاعلان در داخل این کشور به اندازه کافی زیاد نبودند، دولت هند در نظر گرفت جاعلان پاکستانی روپیه‌های جعلی را چاپ و توزیع می‌کنند تا اقتصاد هند بی‌ثبات شود.
سال گذشته هند به‌جای مقابله با جعل اسکناس، تصمیم گرفت فقط از شر اسکناس‌های 500 و 1000 روپیه خلاص شود. این دو اسکناس معمولا توسط جاعلان چاپ و توزیع یا توسط کارگرانی که نمی‌خواستند درآمد خود را اعلام کنند، احتکار می‌شدند. دولت با چاپ نکردن این دو اسکناس، باعث شد افرادی که دارای چنین اسکناس‌هایی هستند، مجبور شوند اسکناس‌های خود را به بانک ببرند و با اسکناس‌های دیگری تعویض کنند.
البته نخست‌وزیر این کشور در ماه نوامبر اعلام کرد که این رویکرد دستان مردم عادی را در مبارزه با فساد، پول سیاه و ارز جعلی تقویت می‌کند.
جعل اسکناس یوان چین
در سال 2017، پلیس چین بیش از 214 میلیون یوان تقلبی را کشف و ضبط کرد. با اینکه تعداد زیادی از این اسکناس‌های تقلبی به گردش درنیامدند، اما تعدادی از آنها به ارزش 100 یوان در بازار سیاه با 94 درصد تخفیف به فروش می‌رسند. دولت چین برای جلوگیری از جعل شدن اسکناس‌ها، درحال طراحی و چاپ اسکناس‌های پلیمری با هولوگرام، چاپ ریز و جوهرهای تغییر رنگ است.
جمع‌بندی
تا زمانی‌که اسکناس‌ها در گردش هستند، جعل اسکناس نیز وجود دارد. جالب است بدانید بانک فدرال رزرو بوستون دلار آمریکا را به‌عنوان رایج‌ترین ارز جعلی در جهان معرفی می‌کند. علاوه‌بر دلار آمریکا، سایر اسکناس‌ها در جهان از جمله پوند انگلستان، یورو اروپا، پزو مکزیک، روپیه هند و یوان چین در معرض جعل شدن قرار می‌گیرند.
