دستگاه سورتر اسکناس، دستگاهی است که با مرتب‌سازی و دسته‌بندی، وجوه نقد را مدیریت می‌کند. این دستگاه کاربردهای بیشتری نسبت به دستگاه شمارش پول دارد و می‌تواند علاوه بر شمارش وجوه نقد، آنها را دسته‌بندی کند و اسکناس‌های اصلی را از تقلبی‌ها جدا سازد. مجموعه ویژگی‌های این دستگاه باعث شده است که تبدیل به ابزاری ضروری برای بانک‌ها و سایر مشاغلی شود که با وجوه نقد قابل‌توجهی سروکار دارند.
کاربرد دستگاه سورتر اسکناس
دسته‌بندی وجوه نقد و تشخیص اسکناس‌های جعلی، از جمله مهم‌ترین کاربردهای این دستگاه است. دستگاه سورتر اسکناس این قابلیت را دارد که بر اساس ترجیحات مشخصی وجوه نقد را مرتب کند. برخی از نمونه‌ها برای طبقه‌بندی اسکناس‌ها عبارت‌اند از:
الف) بر اساس ارزش پول: وجوه نقد بر اساس میزان ارزشی که دارند، دسته‌بندی و مرتب می‌شوند.
ب) بر اساس سلامت اسکناس: جداکردن اسکناس‌های آسیب‌دیده (از هر نظر: کثیف، لکه‌دار، چسب زده، پارگی لبه یا…) که ممکن است در فرایند مدیریت وجوه نقد ایجاد مشکل کنند.
پ) بر اساس جهت اسکناس: اسکناس‌هایی که جهت متفاوتی دارند (پشت‌ورو هستند یا برعکس یا…)، از یکدیگر تفکیک می‌شوند.
کاربرد در سیستم بانکی
اصلی‌ترین کاربرد این دستگاه مرتب‌سازی اسکناس‌ها بر اساس ارزش است. این عملکرد نه‌تنها به‌وسیله بانک‌ها، بلکه برای سایر مشاغل نیز موردنیاز است؛ زیرا فرایند مدیریت پول نقد را ساده می‌کند و زمان لازم برای اتمام کار را کاهش می‌دهد. علاوه بر این برخی دستگاه‌ها می‌توانند در کنار اسکناس، سایر اوراق بهادار را نیز دسته‌بندی و تفکیک کنند؛ موضوعی که باعث می‌شود صرفا بانک‌ها متقاضی این دستگاه نباشند.
از سوی دیگر، مرتب‌سازی اسکناس‌ها بر اساس سلامت باعث جداشدن اسکناس‌های پاره‌شده یا مخدوش شده از اسکناس‌های سالم می‌شود. این قابلیت مهمی است؛ چون در برخی معاملات این اسکناس‌ها پذیرفته نمی‌شوند. تشخیص وجوه تقلبی نیز بر همین اساس، از اهمیت چشمگیری برخوردار است.
فواید دستگاه سورتر اسکناس
این دستگاه مزایای زیادی برای مشاغل مختلف دارد. مزیت اصلی آن افزایش کارایی است. افزایش کارایی به نوبه خود باعث کنترل هزینه‌های نیروی کار می‌شود. زمانی که کارهایی چون مرتب‌سازی به‌صورت خودکار انجام شود، خطاهای احتمالی کاهش می‌یابد و روند رسیدگی به پول نقد سرعت بیشتری پیدا می‌کند. با حذف این وظیفه از فهرست وظایف کارکنان، آنها قادر خواهند بود تا بر وظایف دیگرشان تمرکز کنند.
بر همین اساس با استفاده از دستگاه سورتر اسکناس، این امکان وجود دارد که ساعات کاری و هزینه‌های نیروی کار کاهش پیدا کند (صرفه‌جویی در زمان و هزینه). باید توجه داشت که برای دستیابی به خروجی مدنظر، لازم است این دستگاه به‌درستی تنظیم و برنامه‌ریزی شود؛ اقدامی که به مطالعه دستورالعمل استفاده از دستگاه نیاز دارد. علاوه بر این تمیز نگه‌داشتن دستگاه نیز شرط دیگری برای کارکردن درست آن است.
دستگاه سورتر اسکناس برای صنایعی که حجم زیادی از پول نقد را مدیریت می‌کنند، مانند بانک‌ها یا صرافی‌ها یا شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات حمل‌ونقل مفید است. چراکه امکان انعطاف‌پذیری در شمارش و پردازش کارآمد پول نقد را ایجاد می‌کنند و دقت و امنیت را افزایش می‌دهند.
البته مزایای این دستگاه به‌گونه‌ای است که می‌توان گفت هر کسب‌وکاری که با پول نقد سروکار دارد، می‌تواند از داشتن این دستگاه بهره‌مند شود. هر چقدر وجوه نقد حجم بیشتری داشته باشند، دستگاه‌هایی با ورودی‌های بیشتری لازم است و در مقابل، مشاغل کوچک می‌توانند دستگاه‌هایی با ورودی‌های کمتر تهیه کنند.
انواع دستگاه سورتر اسکناس
این دستگاه‌ها بر اساس برخی فاکتورها دسته‌بندی و عرضه می‌شوند. برخی از این فاکتورها عبارت‌اند از: سرعت شمارش پول، تعداد ورودی، قابلیت تشخیص وجوه تقلبی، گنجایش هر ورودی (مثلا 500 اسکناس) و… . برای مثال ممکن است یک مدل از این دستگاه قابلیت تشخیص سریال اسکناس‌ها را داشته باشد؛ اما در مدلی دیگر این ویژگی نباشد.
همچنین برخی از این دستگاه‌ها سرعت شمارش و مرتب‌کردن بیشتری نسبت به سایر مدل‌ها دارند؛ تا جایی که دستگاه‌هایی وجود دارند که می‌توانند در دقیقه 1000 اسکناس را دسته‌بندی و بیش از 700 اسکناس را مرتب کنند. لازم به ذکر است که برخی از دستگاه‌های سورتر اسکناس، علاوه بر اسکناس، می‌توانند سایر اوراق بهادار را نیز شناسایی و دسته‌بندی کنند.
تفاوت دستگاه سورتر اسکناس با دستگاه شمارنده پول
دستگاه سورتر اسکناس و دستگاه شمارنده پول هر دو از جمله تجهیزات بانکی هستند که شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؛ از جمله اینکه دستگاه شمارنده پول صرفا می‌تواند وجوه نقد را پس از قراردادن آنها در دستگاه (به شکل مرتب) بشمارد؛ درحالی‌که دستگاه سورتر اسکناس قابلیت‌های بیشتری دارد.
به‌عبارت‌دیگر، دستگاه سورتر اسکناس شکل پیشرفته و ارتقا یافته دستگاه‌های پول‌شمار است که علاوه بر شمارش پول، این ظرفیت را دارد که هم‌زمان کارهای دیگری نیز انجام دهد. علاوه بر این، این دستگاه می‌تواند اسکناس‌ها را بر اساس ارزش، سلامت و جهت مرتب کنند. همچنین دستگاه‌های امروزی می‌توانند اسکناس‌های تقلبی را از اسکناس‌های اصلی تشخیص دهند؛ توانایی‌ای که با شبیه ترشدن هرچه بیشتر اسکناس‌ها تقلبی به اسکناس‌های اصلی در سال‌های گذشته، اهمیت بیشتری برای صاحبان مشاغل پیدا می‌کند. مجموعه این ویژگی‌ها، نشان از فواید و اهمیت این دستگاه برای بانک‌ها، در راستای انجام معاملاتشان دارد.
جمع‌بندی
دستگاه سورتر اسکناس، دستگاهی است که کارکردهای مختلفی را در خصوص وجوه نقد یا سایر اوراق بهادار بر عهده می‌گیرد. برخی از این کارکردها عبارت‌اند از: چون شمارش پول و دسته‌بندی اسکناس‌ها، جداسازی اسکناس‌های تقلبی از اصلی، جداسازی اسکناس‌های پاره، مخدوش، چسب خورده و… ، مرتب‌کردن اسکناس‌ها به صورتی که همگی آنها جهت یکسانی داشته باشند و… .
از جمله فواید این دستگاه نیز می‌توان به افزایش بهره‌وری و افزایش سرعت و کاهش هزینه‌ها اشاره کرد. مجموعه این ویژگی‌ها باعث می‌شود دستگاه مذکور نه‌تنها ارزش و جایگاه مهمی در سیستم بانکی پیدا کند، بلکه بسیاری از مشاغل که با وجوه نقد سروکار دارند، از داشتن این دستگاه استقبال کنند.
