چند بار به پول نقد موجود در کیف پول خود نگاه کرده‌اید؟ اگر دقیق‌تر نگاه کنید خواهید دید که اسکناس‌های موجود مملو از الگوهای پنهان است که برای جلوگیری از جعل‌کنندگان طراحی شده‌اند. عده‌ای هنوز تصور می‌کنند که اسکناس‌های موجود در شبکه پولی کشورمان خارج از ایران تهیه و چاپ می‌شود. اما واقعیت این می‌باشد که در حال حاضر تمام اسکناس‌های ایرانی در گردش توسط کارشناسان داخلی چاپ می‌گردد. چنانچه علاقه به تشخیص پول اصل دارید در این مقاله به رموز اسکناس ایران پرداخته شد.
سازمان چاپ و ضرب حراست
بر اساس قانون پولی و بانکی ایران (MBAI)، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران (CBI) به‌عنوان ناظر نظام پولی و اعتباری، مسئولیت انتشار اسکناس و ضرب سکه در گردش را بر عهده دارد.
از بدو تاسیس در سال 1339/5/18 حق انتشار اسکناس و مسکوک در گردش، یادبود و گران‌بها به بانک مرکزی تفویض گردید.
پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، از سال 1362، کلیه مراحل طراحی و چاپ اسکناس، چک، ایران‌چک، اوراق مشارکت ریالی و مبادله‌ای، اوراق چک حساب‌جاری، شناسایی (انواع گذرنامه، ویزا، شناسنامه و کارت ملی)، انواع گواهینامه‌ها و مدارک تحصیلی، انواع مجوز سفر برای افراد بومی و خارجی، اسناد بیمه‌ای و سایر اوراق امنیتی درخواستی توسط سازمان دیگر توسط SPMO (در حال اجرا) می‌باشد.
نگاهی دقیق به رموز اسکناس ایران
واحد پول ایران ریال است. ارزهای ایران به‌صورت اسکناس و مسکوک منتشر می‌شود. بر اساس قانون پولی و بانکی ایران، دولت تنها مرجعی می‌باشد که حق انتشار اسکناس و مسکوک را دارد و این حق منحصرا به بانک مرکزی ایران مشروط به مفاد این قانون واگذار شده است.
بانک ملی ایران تا قبل از سال 59 وظایف بانک مرکزی از جمله حق انتشار انحصاری اسکناس و مدیریت گردش وجوه نقد را برعهده داشت. در سال 1338 پس از تصویب قانون پولی و بانکی و در زمان تاسیس بانک مرکزی در سال 1349 این وظایف منحصرا به بانک مرکزی ایران واگذار شد.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در سال‌های گذشته اسکناس‌های جدیدی را وارد گردش کرده است. اسکناس‌های ۱۰ هزارریالی، ۲۰ هزارریالی، 100 هزارریالی از جمله اسکناس‌های منتشر شده هستند.
در تمامی اسکناس‌های نام‌برده نشانه‌هایی برای تشخیص اسکناس‌های نام‌برده وجود دارد که در زیر به آن‌ها پرداخته شده است.
سیر تغییرات در رموز اسکناس‌ها
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تغییرات مهمی در ظاهر اسکناس‌های ایران رخ داد. اولین تغییر، حذف چهره شاه از روی اسکناس‌ها بود که بهدلیل انتظار چاپ اسکناس جدید، با استفاده از سورشارژ انجام شد. این تغییر، اولین گام به‌سوی نمایان‌شدن نقش انقلاب در اسکناس‌های ایران بود.تغییرات رسمی دیگر اسکناس‌ها در سال ۱۳۶۰ رخ داد که مسئولان، تصویر حرم امام رضا(ع) و مهر جمهوری اسلامی ایران را جایگزین عکس پهلوی شد کردند. در دوره جنگ تحمیلی، نمادهای اسکناس‌ها زیر تأثیر حوادث جنگ، با رنگ‌وبوی جهاد و انقلاب، صحنه‌های پرمعنای این دوران را نمایان می‌کرد. به‌عنوان‌‌مثال، صحنه‌هایی از جنگ تحمیلی، راهپیمایی‌های ۲۲ بهمن و نمازگزاران نماز جمعه، روی اسکناس‌ها به چاپ رسید.
در سال‌های پس از جنگ، باتوجه‌به رشد آموزش در کشور، تصاویر دانشگاه تهران و مدرسه فیضیه قم به‌عنوان نمادهای علم و فرهنگ در پشت اسکناس‌ها ظاهر شدند. اما با درگذشت امام خمینی (ره)، تصویر ایشان به‌عنوان نماد اصلی اسکناس‌های ایران ظاهر شد و از آن زمان تاکنون ادامه دارد.
رموز اسکناس ایران در اسکناس 500 تومانی
در اسکناس‌های 500 تومانی رموزی وجود دارد که شاید دانستن آن خالی از لطف نباشد. در ادامه به برخی از این رموز می‌پردازیم.
1- واترمارک
تصویر امام خمینی در سمت راست اسکناس در خمیرکاغذ تعبیه شده است. هنگامی که اسکناس در مقابل نور قرار می‌گیرد، تصویر از هر دو طرف قابل‌مشاهده خواهد بود.
2- رشته امنیتی
این اسکناس دارای یک نخ امنیتی فلزی با عرض 1.2 میلی‌متر است که متن “50000 RLS” به زبان انگلیسی و “5000 ریال” به خط فارسی را نشان می‌دهد. این رشته “پنجره‌ای” بوده و به‌صورت یک سری خط تیره نقره‌ای در جلوی اسکناس ظاهر می‌شود.
3- چاپ خاتم
این ویژگی را می‌توان به‌راحتی با لمس در برخی از قسمت‌های اسکناس تشخیص داد.
4- تصویر نهفته
هنگامی که اسکناس به‌صورت افقی در سطح چشم تکان داده می‌شود و زیر منبع نور قرار می‌گیرد، آرم بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با طرح گل زیتون در کنار متن “پنج هزار ریال” به خط فارسی در سمت چپ ظاهر می‌شود.
5- چاپ میکرو
نام بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به خط فارسی به‌صورت ریز و به‌صورت خطی در بالای متن “پنج هزار ریال” در وسط اسکناس آمده است. متن زیر ذره‌بین قابل‌مشاهده خواهد بود.
6- طرح گل مورب چاپ شده
در قسمت پایین اسکناس طرح‌های گل مورب چاپ شده با تکنیک “See-Through Image” وجود دارد. هنگامی که اسکناس در مقابل نور قرار می‌گیرد، تصاویر جزئی کاملا تصاویر سمت عقب را کامل می‌کنند.
7- علامت اینتالیو برای نابینایان
در سمت چپ پایین سمت جلو، یک خط و دو نقطه برجسته برای افراد نابینا وجود دارد.
8- الیاف فلورسنت نامرئی
الیاف رنگی فلورسنت به رنگ‌های سبز، آبی، قرمز و زرد که در خمیرکاغذ تعبیه شده‌اند، تحت نور ماورای بنفش در طرف مقابل و عقب قابل‌مشاهده می‌شوند.
9- شماره سریال
چاپ لترپرس شماره سریال با جوهر فلورسنت تک‌رنگ، در زیر نور ماورای بنفش به رنگ طلایی تغییر می‌کند.
طراحی و رموز اسکناس ایران هزار تومانی
هر دو طرف این اسکناس روی کاغذ (پنبه) چاپ شده‌اند که با یک لاک محافظ پوشیده شده است. ابعاد هر ورق از این اسکناس 156 در 71 میلی‌متر می‌باشد.
در قسمت جلوی این اسکناس تصاویری از آیت‌الله روح‌الله خمینی و پرندگان دیده می‌شود. تمامی متن‌ها فارسی است. پشت این اسکناس، تصویر مقبره ابن‌سینا (ابوعلی سینا) در همدان می‌باشد. متن آن نیز به دو زبان انگلیسی و فارسی نوشته شده است.
ویژگی‌های امنیتی این اسکناس شامل موارد زیر می‌باشد:
– واترمارک، روح‌الله خمینی و الکترو تایپ.
– ارزش پول به‌صورت پازل ظاهر می‌شود.
– در این اسکناس متون بسیار ریز که با ذره‌بین قابل‌مشاهده هستند به‌کاررفته است. این نوع متون فقط با دستگاه‌های چاپ با امنیت بالا قابل چاپ می‌باشند.
– در این اسکناس نوع خاصی از چاپ امنیتی به‌کاررفته که در آن تصویر به‌صورت سه‌بعدی ظاهر می‌شود.
ویژگی‌های امنیتی روی اسکناس هزار تومانی
1. چاپ اینتالیو (تصویر روح‌الله خمینی، عبارت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به فارسی و ارزش اسمی).
2. رزوه امنیتی پنجره‌ای 5 میلی‌متری با CBI غیرفلزی. نخ در هنگام تغییر زاویه اسکناس در هفت‌رنگ ظاهر می‌شود.
3. شماره سریال این اسکناس توسط جوهر فلورسنت مشکی چاپ می‌شود که در زیر نور UV به رنگ زرد تغییر می‌کند.
ویژگی‌های امنیتی پشت اسکناس هزار تومانی
یکی از رموز اسکناس ایران روی این پول وجود الیاف فلورسنت نامرئی است که زیر نور UV آبی، قرمز، سبز و زرد به نظر می‌رسند. از دیگر ویژگی‌های امنیتی آن می‌توان به وجود طراحی خطی سه‌بعدی (مدالیون) اشاره کرد.
طراحی و رموز اسکناس 2 هزار تومانی
– تصویری از آیت‌الله روح‌الله خمینی در جلوی این اسکناس دیده می‌شود. تمام نوشته‌های جلو به زبان فارسی است.
– در پشت آن مقبره الشعرا در تبریز به تصویر کشیده شده است. همچنین متن آن به دو زبان انگلیسی و فارسی می‌باشد.
– در پشت این اسکناس ارقام آن به‌صورت پازل ظاهر می‌شود.
– واترمارک: روح‌الله خمینی و الکترو تایپ.
– استفاده از چاپ میکرو.
– یکی از رموز اسکناس ایران در روی اسکناس 20 هزارریالی استفاده از چاپ اینتالیو می‌باشد (تصویر آیت‌الله خمینی نام بانک به فارسی و اعداد).
– شماره سریال این اسکناس آبی و در زیر نور UV فیروزه‌ای به نظر می‌رسد.
– در این اسکناس الیاف فلورسنت نامرئی در کاغذ آن تعبیه شده و زیر نور UV آبی، قرمز، سبز و زرد به نظر می‌رسند. همچنین طراحی خطی در اسکناس 20 هزارریالی سه‌بعدی (مدالیون) می‌باشد.
طراحی و رموز اسکناس 5 هزار تومانی
این اسکناس از ویژگی‌های امنیتی بالاتری برخوردار است. در این اسکناس چهار صفر آن با رنگ بسیار روشن‌تر از عدد 5 هم با حروف فارسی در یک طرف و هم با حروف انگلیسی در طرف دیگر آن چاپ شده می‌باشد.
روی این اسکناس تصویری از آیت‌الله روح‌الله خمینی دیده می‌شود. همچنین تصویر حافظیه در شهر شیراز، آرامگاه حافظ، شاعر نام‌آور پارسی قرن چهاردهم، در پشت آن قرار دارد. جنس این اسکناس از 100% کتان است و توسط سازمان چاپ و ضرب حراست به چاپ رسیده است.
از جمله رموز اسکناس ایران و ویژگی‌های امنیتی این اسکناس 50 هزارریالی می‌توان به چاپ ریز، یک‌رشته امنیتی هولوگرافیک پنجره‌دار، یک‌رشته امنیتی پنهان، یک رجیستر شفاف، علامت چاپی، الکترو تایپ، طراحی خطی سه‌بعدی، و چاپ لمسی برای افراد کم‌بینا اشاره نمود.
طراحی و رموز اسکناس 10 هزار تومانی
از ویژگی‌ها و رموز اسکناس ایران در این واحد پولی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
– شماره سریال منحصربه‌فرد به رنگ قرمز که زیر نور UV زرد می‌درخشد.
– چاپ جزئی گل شمسه و گل اسلیمی که در زیر نور UV سبز می‌درخشد.
– تصویر 100000 که زیر نور UV سبز می‌درخشد.
– نخ امنیتی جاسازی شده فیبر فلورسنت.
– واترمارک 2.5 میلی‌متری.
– نخ امنیتی هولوگرافی با امکان تغییر رنگ: روی این نخ تصویر بارگاه امام رضا و عبارت C.B.I نیز درج شده است.
– رنگ اصلی: زیتونی روشن مایل‌به‌سبز.
– چاپ برجسته تصویر حضرت خمینی، عبارت بانک مرکزی و جمهوری اسلامی ایران ارزش اسمی آن بر روی اسکناس.
جمع‌بندی
ویژگی‌های امنیتی به شما کمک می‌کند تا اسکناس‌های اصلی را شناسایی کنید. با دنبال‌کردن ویژگی‌های امنیتی شرح داده شده تا حد زیادی می‌توانید پول تقلبی را شناسایی نمایید. البته به یاد داشته باشید که فقط به یک ویژگی واحد تکیه نکنید.
